Aandacht voor (behoefte aan) seksualiteit en intimiteit van bewoners en partners

Intimiteit en seksualiteit zijn een wezenlijk onderdeel van ieders leven. Ook voor ouderen kunnen dit belangrijke thema’s zijn. Ouderen die in een zorgcentrum verblijven, zijn daarbij voor een groot deel afhankelijk van het zorgcentrum en de medewerkers. Soms ook waar het gaat om het kunnen beleven van intimiteit.

Om te onderzoeken welke ideeën en gedachten er zijn over intimiteit en seksualiteit bij onze zorgcentra is in november 2020 een vragenlijst opgesteld. De vragenlijst is naar bewoners, partners, medewerkers en leden van de (C)CFR (Centrale Cliënten & Familieraad) gestuurd. Maar liefst 122 personen hebben de vragenlijst ingevuld.

We willen deze personen bedanken voor het nemen van de tijd hiervoor.

De uitkomsten van het onderzoek laat zien dat intimiteit en seksualiteit ook in onze locaties een rol kunnen spelen. Hierbij moet er rekening worden gehouden met de verschillende persoonlijke omstandigheden en gedachten van de bewoners en medewerkers.

De CCFR is nauw betrokken geweest bij dit onderwerp. Zij hebben ons aangemoedigd dit verder te onderzoeken. De daaruit voortgekomen aanbevelingen, zie hieronder, zijn met de CCFR-leden besproken.

Visie

Het hebben van een visie op dit onderwerp vanuit de organisatie is nodig voor houvast. Zo wordt voor iedereen inzichtelijk wat ze hierin van onze organisatie mogen verwachten. De visie dient aan te geven dat wij een organisatie zijn waar iedereen zichzelf kan zijn.

De aanvulling bij de visie waar we vooralsnog mee werken luidt:

Zorgcentra Meerlanden vindt het belangrijk om bewoners en hun partners ruimte te geven voor behoud van hun persoonlijk welbevinden en dat geldt ook voor intimiteit en seksualiteit. Wij borgen daarbij de nodige voorwaarden als privacy, wederzijds respect, ruimte voor ieders seksuele geaardheid en de erkenning dat (de aanwezigheid van behoefte aan) intimiteit en seksualiteit behoort tot het welzijn van de mens. Zo bieden wij een leefomgeving waar elke bewoner zichzelf kan zijn en dragen ook op dit vlak bij aan de kwaliteit van leven van onze cliënten.

 Onderdeel van het zorgproces

Intimiteit en seksualiteit worden een vast onderdeel van het intakegesprek en het Staalkaartgesprek*. Dit draagt bij aan een open klimaat rondom het onderwerp.

De behoeften van de bewoner omtrent intimiteit en seksualiteit wordt vastgelegd in het zorgdossier. Daarbij worden, indien nodig, afspraken over privacy opgenomen. Denkt u hierbij aan simpele afspraken als kloppen op de deur en even wachten.

Verder zal op structurele basis de (veranderende) behoeften van bewoners worden gemonitord.

* Staalkaartgesprekken zijn gesprekken die zo nu en dan worden gevoerd met de bewoners en/of eerste contactpersoon. De gemaakte afspraken op het gebied van uw welzijn en zorg worden  dan besproken aan de hand van een lijst onderwerpen (de Staalkaart).

Scholing

Het bespreken van intimiteit en seksualiteit moet onderdeel worden van het zorgproces. Medewerkers geven aan dat niet iedereen zich daar gemakkelijk bij voelt. Er wordt scholing aangeboden aan de medewerkers rondom dit onderwerp.

Voorlichtingsmateriaal

Informatie over dit onderwerp wordt opgenomen in de huidige informatiefolders voor bewoners. Opties zoals het kunnen blijven logeren van een naaste of de partner, al dan niet met behulp van een zogenaamd “koppelbed ”, worden hierbij genoemd. Deze informatie zal ook terug te vinden zijn op de website.

Bent u nieuwsgierig naar de reacties gegeven op de stellingen in het onderzoek?

U kunt hier de reacties op de stellingen uit de vragenlijst en de aanvullende reacties/opmerkingen op de vragenlijst van de bewoners lezen.

De belangrijkste uitkomsten zijn samengevat:

• Het onderzoek toont aan dat het merendeel vindt dat intimiteit en seksualiteit ook in het verpleeghuis de gewoonste zaak van de wereld is, met de kanttekening dat het een erg persoonsafhankelijk onderwerp is.
• Privacy wordt aangegeven als een belangrijke algemeen aanvaarde voorwaarde voor bewoners. Dit betekent dat bewoners ongestoord bezoek zouden moeten kunnen ontvangen. Om niet de nodige werkzaamheden van de verzorgenden in de weg te zitten, moet worden nagedacht hoe we dit voor beide partijen goed kunnen regelen.
• Een relatie tussen bewoners moet mogelijk zijn. Hierbij willen we een nuance maken wanneer er sprake is van dementie bij één van de partners, dan wel, als er nog huidige partners zijn.
• Het is fijn dat medewerkers in beeld hebben welke bewoner een knuffel wel of niet prijs stelt.
• Zorgmedewerkers hoeven niet uit zichzelf over het onderwerp intimiteit dan wel seksualiteit te beginnen, ook als er geen signalen zijn van bewoner of familie.
• Het intakegesprek en staalkaartgesprek zijn opties om het onderwerp intimiteit te bespreken met de bewoner. Er moet immers een moment zijn waarop de wensen van de bewoner inzichtelijk wordt gemaakt.
• Een afgesproken beleid op dit gebied zal worden uitgevoerd door de medewerkers.
• De mate van dementie, het al dan niet hebben van een partner, voorkomen van misbruik, borgen van tweezijdigheid zijn allemaal factoren die moeten worden beoordeeld wanneer er sprake is van bewoners met dementie die een seksuele relatie willen aangaan.
• In principe willen zorgmedewerker ingaan op vragen over intimiteit en seksualiteit. Daarbij is het echter belangrijk dat de medewerker zich hier prettig bij voelt en beschermd wordt tegen ongepaste vragen. Ook de familie kan hierin een rol spelen.